Niewydolność rąbkowych komórek macierzystych (limbal stem cell deficiency − LSCD) to stan, w którym zaburzenie funkcji tych komórek prowadzi do przetrwałego ubytku nabłonka rogówki, a w konsekwencji do zastąpienia go nabłonkiem spojówkowym. Utrata przezroczystości rogówki z tym związana prowadzi do utraty ostrości wzroku. Wyróżniamy wrodzoną i nabytą postać niewydolności rąbkowych komórek macierzystych. LSCD może być jedno- lub obustronna, a także częściowa bądź całkowita.
Jedyną skuteczną metodą leczenia tej choroby jest przeszczep rąbkowych komórek macierzystych. Obecnie wykonywane procedury chirurgiczne, wykorzystywane w leczeniu LSCD, obejmują CLAL (conjunctival limbal allograft − przeszczep tkanki rąbkowo-spojówkowej), CLET (cultivated limbal epithelial transplantation − przeszczep hodowanych in vitro komórek nabłonkowych) oraz SLET (simple limbal epithelial transplantation − przeszczep rozdrobnionej tkanki rogówkowo-rąbkowej). Komórki wykorzystywane do przeszczepu mogą pochodzić od pacjenta (przeszczepy autologiczne) bądź od dawcy (przeszczepy allogeniczne).
Opracowanie technik hodowli rąbkowych komórek macierzystych umożliwiło uzyskanie wystarczającej liczby komórek z niewielkiego fragmentu rąbka rogówki. Głównym ograniczeniem stosowania procedury CLET są względy ekonomiczne. Wysoki koszt hodowli komórek zawęża zastosowanie tej procedury do wybranych specjalistycznych ośrodków. W badaniach obserwacyjnych, zarówno prospektywnych, jak i retrospektywnych, potwierdzono skuteczność przeszczepu rąbkowych komórek macierzystych w leczeniu LSCD.
W niedawno opublikowanej metaanalizie porównano wyniki leczenia przy pomocy technik: CLAU (conjunctival limbal autografting − przeszczep autologiczny tkanki rąbkowo-spojówkowej), SLET oraz CLET jednostronnego LSCD spowodowanego przede wszystkim oparzeniami chemicznymi (88%). Autorzy stwierdzili wyższą skuteczność pod względem anatomicznym i funkcjonalnym procedury przeszczepu autologicznego tkanki rąbkowo-spojówkowej CLAU (odpowiednio 81% oraz 74,4%) oraz SLET (78%; 68,6%) względem procedury CLET (61,4%; 53%;).
Ze względu na różnice pomiędzy badaniami w zakresie przedoperacyjnego stopnia zaawansowania niewydolności rąbkowych komórek macierzystych, chorób towarzyszących, liczby pacjentów, czasu obserwacji oraz braku: standaryzacji metod, substancji nośnikowych i schematu immunosupresji porównanie poszczególnych technik na podstawie dotychczas przeprowadzonych badań jest utrudnione.