Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (retinitis pigmentosa – RP) to heterogenna grupa obejmująca wiele genetycznie uwarunkowanych dystrofii pręcikowo-czopkowych o wspólnym obrazie klinicznym. Pacjenci najczęściej skarżą się na pogorszenie widzenia zmierzchowego, ubytki w polu widzenia, a z czasem także i na obniżenie ostrości wzroku. Na obraz kliniczny tej choroby składają się zmiany na dnie oka pod postacią charakterystycznego przegrupowania barwnika na poziomie nabłonka barwnikowego, tzw. komórek kostnych, bladej tarczy nerwu wzrokowego, ubogiego rysunku naczyniowego.
Dzięki rozwojowi metod analizy genetycznej, w tym sekwencjonowania nowej generacji, obecnie możliwa jest identyfikacja mutacji u około 30–80% chorych. Dodatkowo, szczegółowa diagnostyka okulistyczna (z wykorzystaniem połączenia nowoczesnych metod ultraszerokokątnej oftalmoskopii, autofluorescencji dna oka, wieloogniskowej elektroretinografii i optycznej koherentnej tomografii) pozwala zarówno na ustalenie diagnozy, jak i na monitorowanie progresji choroby. Dotychczas nie opracowano żadnej metody jej skutecznej terapii. Pomimo początkowo zachęcających efektów wiele prób leczenia farmakologicznego i niefarmakologicznego nie dało podstaw dla rekomendacji stosowania badanych metod terapeutycznych w tym schorzeniu.
W I Klinice Okulistyki w Szczecinie przeprowadzono pierwsze w Polsce badanie kliniczne z wykorzystaniem terapii komórkowej w formie doszklistkowej iniekcji autologicznych szpikowych komórek liniowo ujemnych w zwyrodnieniu barwnikowym siatkówki. Dzięki tej nowatorskiej metodzie stwierdzono istotny wzrost czynności bioelektrycznej centralnej siatkówki, co przełożyło się na poprawę pola widzenia w leczonych oczach. Obserwacje te mogą wyznaczyć kierunek dla przyszłych poszukiwań metod leczenia zwyrodnienia barwnikowego siatkówki.
