Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD, agerelated macular degeneration) jest schorzeniem o przebiegu chronicznym i postępującym, którego etiologia pozostaje nieznana a patogeneza nie do końca ustalona. Wiele czynników wpływa na rozwój AMD, m.in.: wiek, palenie papierosów, niebieski kolor oczu, płeć żeńska, uwarunkowania rodzinne oraz niski poziom antyoksydantów w surowicy. Ten ostatni czynnik wydaje się istotny, bowiem może stanowić tarczę
strategii proflaktyczno-terapeutycznych, możliwych do zastosowania u praktycznie każdego pacjenta. Jednakże właściwy dobór zestawu antyoksydantów jest sprawą otwartą, wymagającą znajomości zarówno uwarunkowań molekularnych schorzenia, jak i właściwości poszczególnych związków wraz ze skutecznością kliniczną, a także funkcjonalnych właściwości siatkówkowego systemu redoks. Jedną z przyczyn nadmiaru produkcji i aktywności wolnych rodników jest niedobór antyoksydacyjnych systemów obronnych w siatkówce – enzymatycznych i/lub nieenzymatycznych, które w warunkach fzjologii skutecznie neutralizują skutki stresu oksydacyjnego. W obrębie systemu nieenzymatycznego szczególną rolę pełnią ksantofle (luteina i zeaksantyna), witaminy C i E, glutation i inne, których ilość w tkankach oka ulega obniżeniu wraz z wiekiem, stwarzając zagrożenie rozwoju patologii, np. AMD. W siatkówce znajdują się enzymy antyoksydacyjne, takie jak dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa, która wykorzystuje glutation jako donora elektronów. Enzymy z aktywnością antyoksydacyjną są zależne od jonów metali, do których zaliczamy selen, miedź, cynk i inne, a których niedobory mogą mieć negatywny wpływ na układ obronny. Luteina, zeaksantyna oraz inne antyoksydanty są zalecane jako potencjalne terapeutyczne czynniki w leczeniu AMD. Celem niniejszego artykułu jest omówienie najważniejszych elementów antyoksydacyjnego systemu obronnego i możliwości ich wykorzystania w proflaktyce AMD. Ponadto, dokonamy
przeglądu preparatów „antyoksydacyjnych” znajdujących się na polskim rynku farmaceutycznym.
