Wstęp: Jaskra zaliczana jest do chorób z grupy neuropatii o charakterze chronicznym i postępującym, w których dochodzi do stopniowego uszkodzenia włókien nerwu wzrokowego. Efektem jest ograniczenie pola widzenia i obniżenie ostrości wzroku, prowadzące do całkowitej ślepoty. Jaskra jest drugą po zaćmie najczęstszą przyczyną ślepoty w krajach rozwiniętych, jednakże groźniejszą, ponieważ uszkodzenie nerwu wzrokowego jest nieodwracalne. Jaskraw zależności od budowy przedniego odcinka oka (kąta przesączania) dzieli się na: jaskrę z otwartym i jaskrę z zamkniętym lub zamykającym się kątem przesączania. W przeszłości leczono ją prawie wyłącznie operacyjnie, obecnie przede wszystkim zachowawczo.
Pacjenci i metody: Zagadnienie jaskry przestudiowano na podstawie archiwalnej dokumentacji medycznej Akademii Lekarskiej w Gdańsku (1945−1950). Przeanalizowano epidemiologię zachorowań, rodzaje technik operacyjnych, skuteczność leczenia oraz powikłania pooperacyjne.Wyniki: Najliczniejszą grupę chorych z jaskrą stanowili pacjenci powyżej 50 r.ż. − 53%. Czas ich hospitalizacji wynosił średnio 2−3 tyg. Najczęściej przeprowadzano zabieg cyklodializy. Średnia wartośćciśnienia wewnątrzgałkowego przed zabiegiem wynosiła 50 mmHg. Pooperacyjny efekt hipotensyjny był podobny we wszystkich technikach operacyjnych i wynosił około 20 mmHg.
Wnioski: W porównaniu z innymi technikami operacyjnymi zabieg cyklodializy był technicznie łatwiejszy i bezpieczniejszy dla pacjenta. Niewielka liczba pacjentów leczonych zachowawczo świadczyła o przewadze leczenia chirurgicznego nad farmakologicznym, co wiązało się z niewielką ilością leków przeciwjaskrowych dostępnych w tamtym okresie. Pomimo złych warunków pracy, jakie panowały na terenie powojennego Gdańska, niewielu lekarzy oraz skomplikowanych zabiegów, osiągano zadowalający efekt terapeutyczny.
